واکنش تند خودروسازان به سخنان رئیس کل بانک مرکزی؛ مگر بانک مرکزی فشل نیست که حالا صنعت خودرو را فشل می‌داند؟

روز گذشته رییس کل بانک مرکزی به تندی از خودروسازان کشور انتقاد کرد. عبدالناصر همتی خودرو سازی کشور را فشل خواند. در مقابل امروز انجمن خودروسازان سخنان سخنان او را “عوامفریبانه” خواند.

جارستان_ رییس کل بانک مرکزی روز گذشته در انتقاد از وضعیت صنعت خودرو گفت: «خودروسازان در طول سال‌های گذشته بار‌ها نقدیندگی جدید دریافت کردند، اما نه تنها بهبودی در عملکردشان به وجود نیامده که حتی از انجام تعهداتشان نیز ناتوان بودند.»
به گفته همتی “من سال گذشته اعلام کردم که چهار هزار میلیارد تومان نقدیندگی ریالی و ۸۴۴ میلیون یورو نقدیندگی ارزی در اختیار خودروسازان قرار خواهیم داد تنها با این شرط که پس از یک سال تعهد بدهند که این مبلغ را پس می‌دهند، اما در عمل هیچ یک از آن‌ها این تعهد را قبول نکردند.”
او در ادامه این سوال را مطرح کرد که ” این خودروسازی فشل تا جه زمانی باید به همین شکل ادامه پیدا کند.” سخنان همتی امروز با واکنش تند خودروسازان روبه رو شد. ان‌ها نشست خبری ترتیب دادند تا به رییس کل بانک مرکزی پاسخ دهند!
احمد میرخانی رشتی مشاور انجمن خودروسازان در این باره گفت: «مگر بانک مرکزی فشل نیست که حالا صنعت خودرو را فشل می‌داند؟»
او سخنان رییس کل بانک مرکزی را “عوامفریبانه” خواند و افزود: «بانک مرکزی نتوانست نرخ تورم، نقدینگی و نرخ ارز را کنترل کند، بانک مرکزی باعث شد که خودروسازان به این روز بیفتند؛ اگر خودروسازی فشل است اول باید بانک مرکزی فشل بودنش را برطرف کند.»
در کنار میرخانی، احمد نعمت بخش دبیر انجمن خودروسازان نیز با بیان اینکه سال گذشته هر کدام از شرکت‌های بزرگ خودروساز ۷ تا ۸ هزار میلیارد زیان داشته‌اند، گفت: «طی ۶ ماهه امسال نیز هر کدام از این شرکت‌ها ۴ تا ۵ هزار میلیارد تومان زیان دیده‌اند.»
او افزود: «آقای همتی باید پاسخ دهد که اگر تولید خودرو در کشور متوقف شود قادر به تامین ۱۲ تا ۱۵ میلیارد دلار ارز برای واردات خودرو خواهد بود یا خیر.» بعضی فعالان صنعت خودروسازی افزایش قیمت خودرو از زمان اجرایی شدن تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران را به مسائلی نظیر کمبود تخصیص ارز و ترخیص ضعیف قطعات از گمرک نسبت می‌دهند؛ قیمت پراید در مقطعی تا بالای ۵۰ میلیون تومان هم پیش رفت که بعدا فروکش کرد.
وحید شقاقی استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل اقتصادی درباره جدال خودروسازان با رییس کل بانک مرکزی گفت: «ارزیابی صنعت کشور در اختیار رییس کل بانک مرکزی نیست. او نمی‌تواند درباره وضعیت صنعت نظر بدهد. او فقط می‌تواند با ارائه تسهیلات ارزی به صنایع مختلف با ادله منطقی مخالفت یا موافقت کند. ارزیابی صنایع کشور فراتر از بانک مرکزی است و باید ذیل وزارت صنعت باشد.»
او افزود: «در اقتصاد ایران استراتژی توسعه صنعتی نداشتیم و هر زمان هم این استراتژی نوشته شده است مدام تغییر کرده است. همین موضوع باعث شده که ما به شکل مکرر شاهد فرصت سوزی‌ها شویم. در حوزه خودروسازی بحث ریشه‌ای است. صنعت خودروسازی ما با حمایت‌های تعرفه‌ای و در یک نظام تعرفه‌ای تحت مدیریت دولت سالیان زیادی اداره شده است. در نتیجه این صنعت در شرایط رقابتی قرار نگرفته تا با بنگاه‌های همنوع و مشابه خود در منطقه رقابت کند.»
به گفته شقاقی “ماحصل این وضعیت نارضایتی توامان مردم و دولتمردان است. هر دولتمردی از زاویه مسئولیت خود به موضوع نگاه می‌کند. نظام رانتیر شکل گرفته در صنعت خودرو باعث شده است که این صنعت نتواند تحولات بنیادی خود را داشته باشد. “
این استاد دانشگاه با اشاره به مقاطع وقوع بحران ارزی در کشور گفت: «متاسفانه در بحران‌های ارزی این صنعت عملا زیرپای مردم و مسئولان کشور را خالی کرده است. هم در بحران ارزی سال ۹۱-۹۲ و هم در بحران سال ۹۷-۹۸ شاهد بودیم که صنعت خودرو با افزایش قیمت‌های شدید مواجه شد، در حالیکه این انتظار وجود داشت با توجه به اینکه این صنعت یارانه حامل‌های انرژی می‌گیرد و رانت‌های فراوانی دارد، دستمزد نیروی کارش داخلی است، از منابع داخلی استفاده می‌کند و… لذا نباید شاهد افزایش قیمت شدید باشد، اما متاسفانه خودروسازی ایران نه تنها در بحران‌ها شاهد افزایش قیمت است، بلکه کیفیت لازم را هم ندارد.»
این تحلیلگر تصریح کرد «مشکل هم از اینجا ناشی می‌شود که ما یک صنعت معیوبی را با حمایت دولت و نظام تعرفه‌ای و بامدیریت دولتی و بده بستان‌های مختلف در طول سالیان مختلف ایجاد کرده ایم و همچنان این رویه ادامه یافته و بر مشکلاتش افزوده شده است. صنعت خودرو رقابت پذیری لازم را ندارد و اساسا در قالب یک نظام رقابتی تعریف نشده است و این دور باطل باعث شده که هر زمان حمایت دولت کاهش یافته و یا بحران ارزی در کشور ایجاد شده خودروساز‌ها نیز به بحران خورده اند.»
شقاقی با اشاره به تولیدات صنعت خودرو گفت: «صنعت خودرو به عنوان یک صنعت ملی معرفی می‌شود، اما متاسفانه در حقیقت این صنعت در بحث قطعات حداقل ۶۰ درصد وابستگی به کشور‌های خارجی دارد. تا زمانی که این صنعت با حمایت‌ها دولتی حرکت کند، به جایی نخواهد رسید. حالا امروز رییس کل بانک مرکزی از حیث تسهیلات بانکی به خودروسازان وضعیت این صنعت را نقد می‌کند، سایر مسئولان کشور نیز از جهات دیگری به وضعیت خودروسازی نقد دارندو مردم هم حرف‌هایی زیادی در این باره دارند.»
این استاد دانشگاه درباره سخنان احمد نعمت بخش دبیر انجمن خودروسازی در رد اظهارات رییس کل بانک مرکزی گفت: «خودروسازان همیشه از زیان سالیانه خود حرف می‌زند و این اظهارات تازه نیست. مسئله این است که صنعت خودروسازی در ایران هیچگونه تصویر شفافی از وضعیت مالی خود ارائه نداده است. ما هیچ اطلاع روشنی از بده بستان ها، دارایی ها، درآمد‌ها و بدهی‌های خودروسازان نداریم. از این جهت در صنعت خودروسازی ابهامات اساسی وجود دارد.»
او تاکید کرد “بحث‌هایی اخیری هم در خصوص فساد‌ها و رانت‌هایی که در صنعت خودروسازی مطرح شده نشان می‌دهد این صنعت با چه مباحثی مواجه است.”
شقاقی افزود “بحث‌هایی که درباره زیان خودروسازان مطرح می‌شود در سال ۹۱-۹۲ هم وجود داشت. وقتی منابع ارزی کشور بهبود پیدا کرد، دولت منابع لازم را به خودروسازان اختصاص داد و بی سروصدا دوباره به کار خود ادامه دادند. هر زمان کشور به لحاظ ارزی به مشکل بر می‌خورد، صنعت خودروسازی نیز، چون وابسته به واردات قطعه است چالش هایش عیان می‌شود. هر زمان وضعیت منابع ارزی بهبود می‌یابد چالش‌های خودروسازان نیز پوشانده می‌شود.”/تیک